Istorija Srpske pravoslavne crkve i pravoslavlja uopšte bila bi mnogo siromašnija, kao i ukupna srpska istorija i kultura bez mitropolija Karlovačke i Zetske (Crnogorsko-primorske). Ove dvije mitropolije odigrale su značajnu ulogu u očuvanju samostalnosti Srpske pravoslavne crkve, rečeno je na 20. večeri ovogodišnjeg „Trga od ćirilice”. Protojerej-stavrofor Gojko Perović, rektor Cetinjske bogoslovije i poznati istoričar crkve dr Goran Vasin iz Novog Sada, poručili su da je jubilej - 800 godina samostalnosti SPC datum za ponos, i lijep povod da se sjetimo slavnih vremena i velikih vladika.
– Ove dvije mitropolije duboku su urezane u svijest i poimanje srpskog naroda, o čemu govore i brojne veze i veliko povjerenje između Cetinja i Karlovaca, a koje je uprkos svim iskušenjima sačuvano i izraslo u jedinstvo - rekao je Perović, dobar poznavalac ukupne istorije Mitropolije zetske, odnosno Mitropolije crnogorsko-primorske. On je publiku podsjetio i na istoriju Zetske mitropolije, od njenog nastanka 1219/1220. godine do danas. Ističe, da iako je Hristova crkva postojala i prije Svetog Save, te 1219. godine osnivanjem eparhije na Miholjskoj Prevlaci, prvi put ovdašnje stanovništvo dobilo je svoje vladike i sveštenike koji propovijedaju na njihovom jeziku. Kao posebno značajane ističe veze i sa Pećkom Patrijaršijom, a tu se ističe 17. vijek, jer u Mitropoliji tada djeluje hercegovački episkop Sveti Vasilije Ostroški, kojeg je zavladičio patrijah pećki. Veza Mitropolije i Pećke Patrijaršije naročito jača u vrijeme vladika i dinastije Petrović Njegoš, dodaje Perović.
Dr Vasin, vanredni profesor Filozofskog fakulteta Novi Sad, čija je oblast interesovanja i istorija SPC, u predavanju je sintetisao istorijat Mitropolije karlovačke i ukazao na duhovno jedinstvo i višeslojne i duboke veze koje potvrđuju bratsku brigu i uzajamno poštovanje episkopa, sveštenika i samih vjernika dvije mitropolije.
– Knjaz, potonji kralj Nikola potvdio je sa Gavrilom Dožićem da je Mitropolija nezamisliva bez veza sa Peći, kazavši da je sve znamenje sa Kosova kod nas na Cetinju, tu je najčistije vrelo Svetosavlja. A, Lazar Tomanović jedno vrijeme predsjednik vlade Crne Gore, zapisao je da je cetinjska Mitropolija bila jedina slobodna svetosavska stolica koja je sačuvana - zaključio je Perović.
Večeras u 21 sat na „Trgu od ćirilice” biće održano veče pjesnika Ranka Jovovića i Ilije Lakušića. O njihovom stvaralaštvu govoriće dr Siniša Jelušić, Bećir Vuković i Višnja Kosović.
Z. Šakotić

---

Mitropolije koje bdiju nad narodom
– Karlovačka Mitropolija, kao i njena posestrima Mitropolija crnogorsko-primorska uvijek je bila uz svoj narod, a Karlovci uvijek utočište raseljenima, od Velike seobe Srba preko Prvog srpskog ustanka, Prvog svjetskog rata do ovih neveselih dešavanja `90. godina - rekao je Vasin. Posebno se osvrnuo na značaj patrijaha Varnave Rosića i Gavrila Dožića i Mitrofana Bana, koji zbog bolesti nije bio voljan da nakon prvog Svjetskog rata postane patrijarh. Veze između Karlovačke i Crnogorsko-primorske mitropolije su uvijek bile žive i njeno sveštenstvo i vladike bdiju nad sudbinom srpskog naroda, poštujući regule slobodarstva i prava, naglasio je Vasin.